TUS

Trening Umiejętności Społecznych

Trening Umiejętności Społecznych, jako metoda wsparcia terapeutycznego, zainicjowany został w 1987 roku. Co ważne - trening umiejętności społecznych w 2015 r. został zakwalifikowany przez NAC (National Autism Center) do grupy ustanowionych interwencji terapeutycznych, co oznacza że jego skuteczność została potwierdzona poprawnie przeprowadzonymi badaniami.

Celem prowadzenia zajęć z wykorzystaniem metody TUS jest wskazanie dzieciom jak ważne jest poruszanie się w sferze społecznej tj. nauka adekwatnego zachowania w sytuacjach społecznych zarówno w kontekście zachowań jak i reakcji emocjonalnych- np. jak zachowywać się kiedy ktoś obok nas płacze (czy/co powinniśmy powiedzieć, jak się zachować oraz jak zareagować). Oczywiście początkowo celem zajęć jest budowanie wspólnego pola uwagi z innymi uczestnikami grupy, utrzymywanie kontaktu wzrokowego itd. Z czasem jednak w dzieciach rozwijają się kompetencje miękkie, empatia oraz umiejętność korygowania nieprawidłowych nawyków i zastępowania ich nawykami adekwatnymi do sytuacji. Jednak, żeby dojść do tak zaawansowanych efektów należy przede wszystkim zadbać o to, by dziecko na zajęciach TUS czuło się bezpiecznie- żeby sala, terapeuci czy kontekst społeczny były przewidywalne.

Umiejętności kluczowe, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania społecznego oraz niejako rozpoczęcia pracy treningowej to: reakcja na bodźce, koncentracja, naśladowanie, komunikacja oraz motywacja. Przedstawione umiejętności kluczowe pozwalają rozwijać umiejętności bardziej zaawansowane rozwojowo tj. umiejętności społeczne. Zajęcia TUS będą realizowane więc w różnym stopniu, w zależności od poziomu wykształcenia umiejętności kluczowych dzieci w danej grupie. Zależy Nam na tym, by elementów treningowych było jak najwięcej, dlatego też poziom zaawansowania technik nauczania danych umiejętności będzie wzrastał. Trzy główne techniki nauczania wykorzystywane na TUS to łańcuchy aktywności (umiejętności docelowe są dzielone na małe elementy; każdy krok uczony jest oddzielnie; dziecko opanowuje poszczególne etapy, a następnie uczy się łączenia ich w całość), plan aktywności oraz modelowanie.

TUS jest metodą bogatą w odgrywanie. Praca terapeutyczna odbywa się głównie poprzez doświadczanie. Trenerzy starają się, by możliwość odegrania scenek „z życia” oraz obserwacja zachowań innych była podstawą do generalizacji zachowań ćwiczonych na zachowania w naturalnym środowisku.
Przechodząc do aspektów formalnych treningu- każdy trener prowadzi dokumentację grupy; tworzone są plany tygodniowe i semestralne. Ważne są także, ustalane po miesiącu obserwacji i integracji, cele grupowe i indywidualne związane z systemem motywacyjnym. Każdy program zawiera informację, która umiejętność jest aktualnie doświadczana. Zwykle początkowo realizowane umiejętności społeczne to: aktywne słuchanie, odnajdywanie się w wyznaczonej przestrzeni, komunikowanie potrzeby pomocy, „bycie” w grupie, przyjmowanie nagród/pochwał, czekanie na swoją kolej czy koncentracja wzrokowo- przestrzenna. Ważnym elementem scenariusza zajęć TUS są także ćwiczenia stymulujące czy rozładowujące napięcie na początku zajęć oraz techniki relaksacyjne (przykładowo z grupy technik mindfulness) realizowane na koniec treningu. Każde zajęcia mają swoje stałe rytuały, które obniżają napięcie i wprowadzają poczucie przewidywalności (a co za tym idzie- bezpieczeństwa). Taka stałość to istotny element w procesie zdobywania kompetencji społecznych. Rytuałami może być np. rundka początkowa czy rundka końcowa. W przestrzeni Sali zostanie utworzone specjalne miejsce (tzw. kącik wyciszeń), które służyć będzie nauce samokontroli oraz rozładowania napięcia za pomocną sensorycznych stymulacji.

Mamy ogromną nadzieję, że prowadzone przez Nas zajęcia z wykorzystaniem technik treningu umiejętności społecznych ułatwią „bycie” w grupie oraz rozwój tak istotnych umiejętności społecznych w życiu codziennym, w końcu... „człowiek to istota społeczna” (Elliot Aronson).

Autor tekstu: Joanna Malcherek-Łabiak